Despot Stefan Lazarević (1377–1427), sin kneza Lazara i kneginje Milice, bio je jedan od najznačajnijih srpskih vladara i vojskovođa, ali i veliki mecena kulture i umetnosti. Poznat je kao „Visoki Stefan” i kao vladar koji je Srbiju u teškim vremenima podigao na novi kulturni i politički nivo.
Vladavina u teškim okolnostima
Nakon Kosovske bitke i smrti kneza Lazara, Stefan je kao mladić nasledio vlast. Najpre je bio vazal Osmanlijskog carstva, a potom se vešto okrenuo ka Ugarskoj, održavajući ravnotežu između velikih sila. Godine 1402. u Carigradu dobio je titulu despota od vizantijskog cara, čime je Srbija dobila veći međunarodni ugled.
Vojskovođa i diplomata
Stefan se istakao kao izuzetno sposoban vojskovođa. Borio se na strani Osmanlija u bitki kod Angore (1402), ali se kasnije usmerio ka savezništvu sa Ugarskom. Njegove vojne veštine, hrabrost i mudrost doneli su mu poštovanje i među prijateljima i među neprijateljima.
Kulturni procvat
Osim što je bio vladar i vojnik, Stefan Lazarević bio je i pisac i pesnik. Njegovo delo „Slovo ljubve” jedno je od najlepših spisa srpske srednjovekovne književnosti. Bio je pokrovitelj umetnosti, arhitekture i manastira. Posebno je značajno što je Beograd za vreme njegove vladavine postao prestonica Srbije (1405), čime je grad započeo svoj uspon ka jednom od najvažnijih centara Balkana.
Zadužbine i nasleđe
Stefan je podizao i obnavljao manastire, a posebno se ističe Manasija, poznat i kao Resava, koji je postao duhovno i kulturno središte. Tu je osnovana i Resavska škola, gde su prevođeni i prepisivani mnogi spisi, čuvajući srpsku i svetsku književnu baštinu.
Smrt i sećanje
Despot Stefan Lazarević preminuo je iznenada 1427. godine kod Markovca. Iako nije imao naslednika, za sobom je ostavio dubok trag – kao viteški vladar, pesnik i zaštitnik umetnosti.